Ağır kütle ve hacimleri bir yerden başka bir yere aktaran ya da taşıyan ekipmanlara “Vinç” denir. Bu genel tanımı biliyoruz.
Köprü vinç, portal vinç, vinç, monoray vinç, kule vinç, gezer köprülü vinç, pergel vinç, inşaat vinci, konsol vinç, tavan vinci, sabit vinç, duvar tipi vinç, tek ayaklı çift bacaklı vinç, vahşi flanşlı portal vinç, vinç, geniş flanşlı portal vinç, vinç, t serisi portal vinç, tek ayaklı portal vinç, pf serisi köprü vinç, aklı portal vinç, e serisi portal vinç, alu serisi köprü vinç, a serili portal vinç, caraskal, manuel zincirli vinç, elektrikli zincirli vinç, tel halatlı vinç, hava vinci vb. gibi bir çok çeşidi bulunur.
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve 28628 sayılı İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği, TS ISO 4309 Vinçler - Tel halatları, Muayene ve hizmet dışı bırakmak için uygulama kuralları standardı, TS 10116 Kaldırma ve taşıma makinaları - Vinçler Muayene ve deney metotları standardı, TS EN 12385-3+A1 Çelik tel halatlar – Güvenlik, Kullanım ve bakım bilgileri standardı, TS EN 13157+A1 Vinçler (krenler) - Elle tahrik edilen kaldırma teçhizatı güvenlik standardı, TS ISO 12480-1 Vinçler - Emniyetli kullanım standardı, TS EN 13001 standart serisi, TS EN 14439+A2 standardı, TS EN 14985 standardı, TS EN 13000+A1 ve TS EN 12999+A2, TS EN 12159 standardı.
İşyerinize yakın zamanda bir vinç taktıysanız, incelemeye neden girilmesi gerektiğinin nedenleri, ne sıklıkta olması gerektiği ve incelemeyi kimin yapabileceği konusunda uzman olmayabilir.
Aşağıda, sıklık, gerekli belgeler, sertifikalı denetçiler ve daha fazlası dahil, vinçinizin denetimleri hakkında bilmeniz gereken her şeyi bulun.
Yasal gereklilikler ve standartlar, tüm aktif vinçlerin belirtilen sürelerde kontrol edilmesini gerektirir.
Vinçler her gün veya belirli aralıklarda işyerlerinde kullanılmaktadır. Kullanım kaynaklı yıpranma ve aşınmalar işin gereğidir. Bu durum, arızalara veya daha da kötüsü, sizi, ekibinizi veya şirketinizi riske sokan tehlikeli bir uygunsuzluğa ya da kazalara neden olmaktadır. Rutin kontrol ve denetimler, uygunsuz durumları veya olası sorunları tespit etmeye yardımcı olabilir. Masrafa sokacak ya da geri dönüşü olmayacak kazaların oluşmamasına önlem almanın en iyi yolu denetim ve kontroldür.
Vinci, konu ile ilgili eğitim almış, nitelikli uzman bir vinç kontrolörü, vinçlerin ve vinç ekipmanının bakımı, servisi, onarımı, değiştirilmesi ve işlevsel testleriyle doğrudan ilgili en az 2.000 saat saha i deneyimine sahip olan kişiler kontrol eder.
Mevzuatlar gereği, bir işveren ve çalışan hiçbir koşulda uygun bir eğitim almadığı ve ekipmanın yürürlükteki mevzuat ve düzenlemeleri hakkında bilgi sahibi olmadığı durumlarda kontrol yapmaması gerektiğini bilmelidir.
Ayrıca, kontrolörün, vinçlerle ilgili güvenlik ve tasarım, yasalar ve standartlar, güvenli kullanım uygulamaları, rapor ve dokümantasyon prosedürleri, etkili iletişim kurmak için vinç ve vinç terminolojisinin resmi eğitimlerini alması gerekir.
Vinç Periyodik Kontrollerini, Vinç Periyodik Muayenelerini 28628 sayılı İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde ve standartlarda belirtilen eğitimli uzman inspektörler yaparlar.
Yasal Mevzuat ve Standartlara göre vinç incelemeleri için dört uygulama yapısı vardır.
Bunlar; İlk Kontrol Muayenesi, İşlevsellik Test ve Kontrolü, Ara Kontroller ve Periyodik Kontrol-Periyodik Muayene’ dir.
Bilinmelidir ki; vincin ilk kullanımından önce, tüm yeni ve değiştirilmiş vinçler mevzuat ve standartlara uygunluk sağlamak için denetlenmelidir.
İlk kontrol muayenesi, yeni bir vinç veya vinç kurulduktan sonra ve değişiklik, modifikasyon veya tamirden sonra tekrar takılan ekipman için gerekli olan dokümante edilmiş görsel bir kontrolden ibarettir.
Köprülü vinçler için çalışma yüküne bağlı olarak bir Nominal Yük Testi de gerekir. İlk kullanımdan önce, tüm yeni, kapsamlı olarak tamir edilmiş ve değiştirilmiş ekipman, atanmış veya yetkili bir kişi inpektör tarafından kontrol edilmelidir. Sistemin yükünü onaylayan yazılı bir rapor tutulmalıdır. Yük derecesi, test sırasında elde edilen maksimum yükün %80' inden fazla olmamasına dikkat edilmelidir.
Her vardiyadan önce vincin/vinçlerin işlevselliği rutin olarak test edilmelidir.
İşlevsellik kontrolü günlük olarak görsel şekilde test edilmelidir. Bu kontrolde, düzgün çalışmayı engelleyen işlevsel operasyon mekanizmaları, uygun operasyona müdahale etmeli, hatlarda, tanklarda, vanalarda, drenaj pompalarında ve diğer hava veya hidrolik sistem parçalarında bozulma veya sızıntı olup olmadığına bakmalı, aşırı aşınma için uç bağlantılar dahil, uygun işlevlere müdahale eden bükülmüş, çarpık bağlantılar veya üreticinin önerilerinin ötesine geçen vinç zincirleri de kontrol edilmelidir. Aynı zaman da bu uygulama, denetim tarihini, incelemeyi yapan kişinin onayını ve denetlenen zincirin tanımlayıcısını içeren bir sertifikasyon kaydına sahip aylık denetimi de gerektirecektir. Deformasyonlu veya çatlaklı kancalar, kaldırma zincirleri bu kapsamda değerlendirilecektir.
Vinç bileşenlerin aşırı aşınma durumları için tüm fonksiyonel çalışma mekanizmaları, günlük ve aylık aralıklarla ve üreticinin kullanım tavsiyesine uygun yapılacaktır.
Ara Kontroller, çalışma mekanizmalarını kontrol etmenin yanı sıra, İşlevsellik test ve kontrolünü de içermelidir.
Kontrolör, vinç frenine, tel halata, yük zincirine ve ayrıca anormal bir ses var ise bu sesleri dinleyerek dikkatli bir kontrol yapmalıdır. Bu kontrolde, kanca ve mandal incelemesi de yapılmalıdır.
Bu denetimlerin gerçekleşmesi gereken sıklık, vinç kullanımınıza dayanmaktadır: Normal Şartlarda günlük olarak çalışan bir vincin tercihen ayda bir denetime tabi tutulması önerilmektedir. Ağır şartlarda çok yoğun çalışan bir vinç, haftalık ve aylık olarak da denetlenebilir. Ancak yasal mevzuat ve standartlarda belirtilen denetim sıklığı takip edilmelidir.
Ara kontroller, İşlevsellik test ve kontrolü gibi bir kayıt gerektirmez, bu kayıtlar vincin kontrol edildiğinin göstergesi olacaktır. Bundan dolayı tüm vinç operatörleri, vardiyalarına başlamadan önce güvenli bir iş ekipmanı olduğunu bilerek kullanım sağlayacaklardır.
Kayıtlar ayrıca gelecekte bir kazanın meydana gelmesinde delil niteliği taşıyacak ve tesisinizin güvenliği konusunda proaktif olduğunuzu gösterecek, doğabilecek maddi ve manevi zararlardan da kurtaracaktır.
Ara Kontroller gibi, Periyodik Kontrol, Periyodik Muayene periyodu da vincin kullanım sıklığına bağlıdır.
Bu kontrol sıklığı için normal veya ağır çalışma şartlarında çalışan vinçler, yasal mevzuatlar ve standartlar gereğince aksi belirtilmedikçe yılda bir (1 yıl) kontrol edilmelidir.
Ancak, Ağır çalışma şartları altında olan veya çok aşırı çalışan vinçler, uzman tavsiyesi olarak tercihen maksimum üç ayda bir kontrol edilmelidir.
Periyodik Kontrol ve Periyodik Muayene’ de;
Uluslararası uzmanlara göre bir aydan daha uzun bir süre kullanılmamış, ancak son altı ay içinde kullanılmış bir vinciniz varsa, bir sonraki kullanımından önce Periyodik ve İşlevsel Test Denetimi gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Aynı durum, vincin altı aydan bir yıla kadar kullanılmamış olması durumunda da yapılmalıdır.
Vinçleriniz için gerekli tüm periyodik muayeneleri yapmanız veya yaptırmanız pahalı ve zaman alabilir. Ancak, bu bakım ve güvenlik kontrolleri yaptırmazsanız, denetimler nitelikli olmayan kişiler tarafından yapılırsa ve bundan kaynaklı çalışanlarınız yaralanırsa, ödeyeceğiniz ücretler ve sigorta primleri kontrol ücretlerinde kat be kat fazla olacaktır.
Yapılan kontrol faaliyetlerinde kayıtlarını tutmak çok önemlidir. Ayrıca, geçmiş inceleme raporları da daha önce neyin tespit edildiğini gösterir.
Bu raporlarda, denetim ekibinin neye yoğunlaştığını ve hangi alanları kontrol edip, etmediğinin de göstergesidir.
Güncel raporda, önceki inceleme sonuçlarını tekrarlanmamalı veya kopyalanmamalıdır. Raporda, Kontrolün sorunları aramanıza yardımcı olması için eski inceleme raporları kullanılmalı ve ardından önerilerin uygulanıp uygulanmadığı belirtilmelidir. Yapılan düzenleme faaliyetlerinin de etkin olup olmadığı belirtilmelidir.